Marynarze I-go Batalionu Pułku Morskiego – wpisani w dzieje Ostrołęki
Uroczystości 100–nej rocznicy Bitwy Warszawskiej i walk Marynarzy I Batalionu Pułku Morskiego i Ułanów na Ziemi Rzekuńskiej i w Ostrołęce odbędą się w dniach 22-23.08.2020r w Rzekuniu.
Dla mieszkańców Ostrołęki – wychowanych w kulcie szacunku do tradycji patriotycznych, żołnierskich będzie to wielkie wydarzenie. Ostrołęka położona na strategicznej linii Narwi, to w przeszłości tereny przygraniczne – bliskość granicy Prus Wschodnich i granicy rosyjskiej. Była, zatem, areną wielu bitew, bojów i przemarszów wojsk. W końcu XVIII wieku, stacjonowała tu 1 Wielkopolska Brygada Kawalerii Narodowej, w XIX wieku wojska rosyjskie, niemieckie, 1 Pułk Ułanów Legionów Polskich pod dowództwem płk. Władysława Beliny-Prażmowskiego, a od 1921r. 5 Pułk Ułanów Zasławskich i 12 Dywizjon Artylerii Konnej.
W dzieje miasta i okolic, w sierpniu 1920 roku, złotymi zgłoskami wpisali się również Marynarze I Batalionu Pułku Morskiego. 10 lutego 1920r. marynarze ci ze swym dowódcą
kpt. mar. Konstantym Jacyniczem towarzyszyli gen. Józefowi Hallerowi w Pucku
w uroczystości Zaślubin Polski z Morzem i to im „naszym marynarzom” – bo tak mówimy
o I Batalionie Marynarzy w Ostrołęce – przypadł ten wielki zaszczyt , po 148 latach od utraty Pomorza (1772- I rozbiór Polski), podniesienia polskiej bandery na Polskim Bałtykiem.
Losy naszej Ojczyzny potoczyły się tak, że 3 sierpnia Marynarze I Batalionu Pułku Morskiego z dowódcą kpt. mar. Konstantym Jacyniczem i kapelanem ks. Władysławem Miegoniem przybyli na stację Ostrołęka i od razu kierowani zostali na stanowiska bojowe; Zabiele, Nowa Wieś, Susk Stary, Rzekuń – gdyż bolszewicy już byli na tych terenach i parli intensywnie na Warszawę.
- sierpnia Naczelne Dowództwo w komunikacie prasowym podało: ”Kilkakrotne ataki
na Ostrołękę odparte, nieprzyjaciel w dalszym ciągu atakuje Ostrołękę”.
Podkreślić należy pełne brawury działania bojowe marynarzy na tymże odcinku.
Generał Roja, w Rozkazie nr 1 stwierdził:
…”Szczególnym męstwem wyróżnił się Baon Morski 5 sierpnia – Powołany rozkazem Naczelnego Wodza – z Ostrołęki do Warszawy, opuszczam z żalem oddziały mojej grupy spod Ostrołęki i Ostrołękę samą. Dziękując żołnierzom wszystkich oddziałów za dzielenie trudów i pełne poświęcenia zachowanie się pod Ostrołęką, co umożliwiło przez jakiś czas powstrzymanie oddziałów nieprzyjacielskich posuwających się w głąb naszego kraju. Przede wszystkim, dziękuję dzielnym, spokojnym w ogniu marynarzom, oraz poświęcającym się młodym kompaniom 205 pp och…Pozdrawiam wiernych obrońców Ostrołęki.
Roja, generał.” …
Wobec oskrzydlenia Ostrołęki od północy, I Batalion Marynarzy 7. sierpnia o godzinie 3:00 opuścił Ostrołękę kierując się na Różan, Nasielsk, Zegrze, Modlin.
Marynarze – przygotowani do służby na morzu – walczyli bohatersko na naszej ziemi. Stoczyli bohaterskie boje o Zabiele, Nową Wieś oraz Susk. Nazwy tych miejscowości widnieją na sztandarze batalionu, a w walkach, 53 marynarzy poniosło najwyższą ofiarę, pozostali tu na wiecznej wachcie. Ich ciała zostały pochowane w różnych miejscach. Dopiero po wojnie, zostały one ekshumowane i pochowane w zbiorowej mogile
na cmentarzu parafialnym w Rzekuniu.
Za zasługi bojowe na polu walki, Kapituła Krzyża Orderu Wojennego Virtuti Militari,
pod przewodnictwem Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego nadała 12-marynarzom batalionu to najwyższe polskie odznaczenie bojowe, zaś 16 otrzymało Krzyże Walecznych. Również ks. kapelan Władysław Miegoń otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari i Krzyż Walecznych, które wręczył Mu Marszałek Józef Piłsudski w dniu 5. czerwca 1921r. w Toruniu. Podziękowanie wyraził marynarzom także dowódca Frontu Północnego gen. Józef Haller pisząc w specjalnym rozkazie: …„Batalion morski krew najlepszych swych żołnierzy przelał obficie na polach bitew od Białegostoku aż do Nasielska, odznaczając się męstwem, wytrwałością i pogardą śmierci. Zrozumieli to polscy marynarze,
że w mazowieckich piaskach rozgrywają się także losy polskiego morza, którego straż powierzona im będzie .”…
Walki z bolszewikami stoczone pod Ostrołęką miały istotne znaczenie, bowiem opór
na przedpolach Ostrołęki skłonił bolszewików do skierowania na ten odcinek znacznych sił, co zmniejszyło impet natarcia na Warszawę. Bohaterstwo marynarzy i ułanów pod Ostrołęką upamiętnia jedna z tablic na Grobie Nieznanego Żołnierza z napisem:
„OSTROŁĘKA 5 VIII 1920”.
Pamięć i wdzięczność bohaterskim marynarzom I Batalionu Pułku Morskiego jest wciąż żywa wśród mieszkańców Ostrołęki, Rzekunia i okolic. Kłaniam się tu nisko ks. kan. ppłk. Janowi Mrowcy proboszczowi Parafii Najświętszego Serca Jezusowego w Rzekuniu który stoi na straży pamięci pochowanych na rzekuńskim cmentarzu marynarzy – Obrońców Ojczyzny, władzom gminy Rzekuń, społeczności gminy i parafii którzy kultywują pamięć
o marynarzach.
Corocznie w sierpniu przeżywamy uroczystości W Hołdzie Marynarzom i Ułanom – poległym na ziemi rzekuńskiej w 1920r. Liga Morska i Rzeczna jest zawsze obecna na tych uroczystościach. Od 2013 roku, w pierwszą niedzielę października organizowany jest
„Bieg Pamięci Marynarzy i Ułanów w Susku Starym”. Zawodnicy pokonują trasę walk
z 1920r. – Susk Stary – Nowa Wieś – Zabiele – Przytuły – Susk Stary.
Biuro zawodów organizowane jest w obiekcie „Zielony Zakątek”. Obiekt ten znajduje się na terenie starego dworu w Susku Starym, który od XI wieku należał do zasłużonych rycerzy Mazowsza, a od XV wieku do bogatej szlachty, gorliwych patriotów pełniących ważne funkcje publiczne w Rzeczpospolitej. W 1920r., właścicielami dworu byli Glinkowie – herbu Trzaska – tu przynoszono rannych z pola walki – urządzono szpital wojenny. Obecni właściciele majątku kultywują wiekową tradycję i udostępniają obiekt organizatorom biegu. Zawsze uczestniczy w tym Okręg Mazowiecki Ligi Morskiej i Rzecznej i zawsze jest to lekcja historii o naszych marynarzach i ułanach.
Pomysłodawcą biegu jest Pan Arkadiusz Zyśk – obecnie radny powiatu ostrołęckiego, Prezes Klubu Sportowego ARCO – Ławy, który jest głównym organizatorem zawodów.
W sercach społeczności Ostrołęki i okolic, Marynarze I Batalionu Pułku Morskiego mają szczególne miejsce i może dlatego uroczystości jubileuszowe wydarzeń w których uczestniczyli nasi marynarze – mieszkańcy przeżywają z wielkim wzruszeniem.
Najbardziej wyrażają to słowa wiersza ostrołęckiego poety śp. Dionizego Maliszewskiego:
To jest ta ziemia jak pomost leżąca
Między Mazurami a Warszawą
To jest ta ziemia wciąż pamiętająca
Kto w jej dzieje wpisał się krwawo
A gdzie Narew
Ziemię pozdrawia kurpiowską
Gdzie kominy fabryczne
Kłaniają się wioskom
Gdzie nad mogiłą żołnierzy
Biała brzoza klęka
– tam miasto orle
Stara Ostrołęka
To jest ta ziemia jak pomost łącząca
Przeszłość z przyszłymi latami
To jest ta ziemia wciąż pulsująca
Naszymi polskimi sercami.