Liga Morska i Rzeczna » Narodowe Czytanie w Wyszkowie

W sobotę 9 września 2023 roku w setkach miejsc w całej Polsce i na świecie w ramach 12. edycji Narodowego Czytania odbyło się czytanie powieści „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej.

W 2023 roku obchodzimy 160. rocznicę Powstania Styczniowego. W „Nad Niemnem” przewijają się motywy powstańcze, zachęcając nas dziś do refleksji nad tym okupionym ofiarami zrywem narodowym.

Narodowe Czytanie to akcja zainicjowana przez Prezydenta RP w 2012 r. Inicjatywa ma na celu promowanie czytelnictwa jako podstawowej formy kontaktu z kulturą, propagowanie dzieł polskiej literatury, a także wzmacnianie kulturowej i narodowej tożsamości Polaków.

Wyjątkowo 1 września br. nad piękną rzeką Bug w Wyszkowie zebrała się młodzież, dorośli i dzieci aby wziąć udział w Narodowym Czytaniu powieści „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej przygotowanej przez Miejską Bibliotekę Publiczną, Ligę Morską i Rzeczną, oraz Stowarzyszenie Przyjaciół Rybienka Leśnego. Zgromadzonych przywitała Dyrektor Małgorzata Ślesin- Nasiadko i Elżbieta Kasińska prezes LMiR Oddział Wyszków.

Bohaterką 12. edycji wydarzenia jest już wspomniana powieść „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej – dzieło kanoniczne, uchodzące za klasykę polskiej literatury i narodową epopeję. Trzytomowy utwór, po raz pierwszy opublikowany na łamach „Tygodnika Ilustracyjnego” w 1888 r., szybko zyskał uznanie i popularność wśród czytelników. Niezmiennie ceni się go za niezrównaną plastykę opisu, głębię psychologiczną i barwne postaci bohaterów, zarysowane na tle burzliwych dziejów powstania styczniowego.

Akcja „Nad Niemnem” toczy się w 1886 r. i osnuta jest wokół konfliktu między zaściankiem Bohatyrowiczów a dworem w Korczynie. Choć obie rodziny łączy wspólna przeszłość i walka zbrojna w obronie Polski podczas powstania styczniowego, reprezentują różne statusy społeczne i ekonomiczne. Na tle tego sporu wybrzmiewa miłość Justyny Orzelskiej, siostrzenicy Benedykta Korczyńskiego, i Jana Bohatyrowicza. Dzięki temu „Nad Niemnem” łączy wątek ideowy z romansowym, przekazując uniwersalne prawdy o życiu.

Narodowe Czytanie organizowane jest przez Prezydenta Rzeczypospolitej od 2012 roku. Zostało zainicjowane lekturą „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. W 2013 roku w całej Polsce odbyło się czytanie dzieł Aleksandra Fredry, a podczas następnych edycji przeczytano kolejno: „Trylogię” Henryka Sienkiewicza, „Lalkę” Bolesława Prusa, „Quo Vadis” Henryka Sienkiewicza, „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego, „Przedwiośnie” Stefana Żeromskiego, zbiór 8 nowel (autorstwa Elizy Orzeszkowej, Marii Konopnickiej, Bolesława Prusa, Brunona Schulza, Władysława Stanisława Reymonta, Stefana Żeromskiego, Henryka Sienkiewicza i Henryka Rzewuskiego), „Balladynę” Juliusza Słowackiego, „Moralność Pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej oraz „Ballady i romanse” Adama Mickiewicza.

W malowniczej scenerii wyszkowskiego parku i rzeki Bug odbyło się tegoroczne Narodowe Czytanie. Biblioteka Miejska lokalizację wybrała nieprzypadkowo, bo lekturą tegorocznej akcji jest powieść „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej. Warto wspomnieć, że sceny do popularnej ekranizacji książki powstały właśnie m.in. nad Bugiem.

Powieść „Nad Niemnem” po raz pierwszy ukazała się w 1888 r. Żadna inna książka Elizy Orzeszkowej nie została tak entuzjastycznie przyjęta przez recenzentów, a popularnością i uznaniem czytelników cieszy się do dziś. Za jedną z najlepszych ekranizacji polskiej literatury uznaje się film „Nad Niemnem” Zbigniewa Kuźmińskiego z lat 80. XX wieku.

Wyjątkowy klimat powieści i filmu można było poczuć w piątkowy wieczór podczas wyszkowskiego Narodowego Czytania – nie tylko dzięki samym fragmentom książki, których publiczność wysłuchała w wyjątkowej scenerii, w parku nad Bugiem, ale też muzyce i pływającym po rzece łodziom. Wśród kajaków i pontonów wzrok przyciągała szczególnie tradycyjna pychówka, którą z Brańszczyka przypłynął Jan Szymanik z małżonką. Dzięki stylizacji do złudzenia przypominali pływających po Niemnie Jana Bohatyrowicza i Justynę Orzelską.

„Nad Niemnem” jest powieścią wielowątkową. Mamy w niej miłość, która przezwycięża wiele trudności, istotne nawiązania do powstania styczniowego, ale też wyraźnie zarysowany konflikt pokoleń. Właśnie ten ostatni motyw wybrali Roman Szymanik i Oliwier Ciskowski. Przeczytali jeden z ważniejszych fragmentów powieści, w którym Benedykt Korczyński i jego syn Witold naprawiają swoją skomplikowaną i trudną relację.

Wspaniałym uzupełnieniem były muzyczne występy Grupy Teatralnej „Domino” z Domu Dziennego Pobytu „Senior” oraz chóru parafii św. Wojciecha pod kierunkiem Krzysztofa Zacharskiego. W repertuarze nie mogło zabraknąć staropolskiej pieśni „Ty pójdziesz górą”, którą Eliza Orzeszkowa przytacza w swojej powieści i jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych filmowych melodii.